शाक्य रत्न, पाको न्यूरोड ।
च) सांकेटिक पाटीको महत्व
हिलेबाट करिब सवाघण्टाको यात्रा पश्चात गलत बाटोतिर पो लागियो की भन्ने भान भएर सोधी खोजी गर्दा हामीले भोजपुरको सट्टा खोटाङ्गको बाटो समात्न पुगेका रहेछौं । यसको कारण हो, उक्त स्थानमा बाटोको संकेट दर्शाउने कुनैपनि सांकेटिक पाटी थिएन, जुन हामीले अन्त सबैतिर पायौं र त्यसैको आधारमा हामी हिलेसम्म सजिलै आइपुग्यौं । हुन त हामीले खाना खाएको होटलमा सोधेका पनि थियौं र, वहाँले गर्नु भएको ईशाराले बाँया सिधा भन्ने बुझेर बाँयातर्फको सिधा बाटो लागेका थियाैं । तर, हिलेबाट बायाँ सिधा नभई पुनः अर्को बायाँ नै मोडिने राम्रो बाटो रहेछ, जुन हामीले हेक्का राख्न सकेनौं ।
जेहुनु भइसक्यो, अलमल गरेर थप समय व्यतित गर्नु बुद्धिमानी नदेखिएकाले हामी तत्कालै पुनः सवाघण्टाको बाटो फर्केर हिले आइपुग्यौं । यसरी हामीहरुको साढे दुइघण्टा व्यर्थमा गयो ।
तरपनि हामीमा कुनै निराशा थिएन । किनभने एक त पहाडको स्वच्छ वातावरणको रमाइलो यात्रा, अर्को बेला–बेलामा पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थिविरज्यूबाट मैत्रीपूर्वक हामीहरुको स्थितिको बारेमा अभिभावकत्व लिनु भएर यात्रामा हामीलाई हौसला प्रदान गर्दै हुनुहुन्थ्यो । यही र यस्तै सुखानुभवको क्षण सँगाल्दै व्यतित समयको चिन्ता भुलेर रमाइलो साथ यात्रा गर्दै भोजपुर बजारबाट केही दूरीमा रहेको पुरानो बजार क्षेत्र टक्सारस्थित शाक्यमुनि विहारमा साँझको करिब पौने सात बजे पुग्यौं ।
विहारमा पुगेपछि तथागत शाक्यमुनिको प्रतिमालाई वन्दना पश्चात पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविर लगायत सबै अल्पकालिन प्रवजित श्रामणेहरुलाई वन्दना तथा भलाकुसारी गर्यौ । जे हुन्छ ठीकै हुन्छ भनेको कथन जस्तै हामी विहारमा पुग्दा साँझको जूम ध्यान कार्यक्रम संचालन भैरहेको रहेछ, र, यही मौकाको सदुपयोग गरी पूजनीय भन्तेको अनुमति लिएर जूममा प्रत्यक्ष बस्नु भएका योगी मित्रहरुसँग पनि साक्षात्कार गर्ने अवसर हामीलाई मिल्यो । यसरी केही क्षण सबैसँगको भलाकुसारी पछि पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरबाट आज्ञा लिई भोलि बिहानै विहारमा पुग्ने वाचाका साथ हामी भोजपुरको “भिन्तुना लज” तर्फ लाग्यौं । जुन लज हामीले भोजपुरको यात्रा गर्नु अघि नै कल्याणमित्र “दान दाजु”को सल्लाह बमोजिम पहिले नै बुकिंग गरिसकेका थियौं । दिनभरीको यात्राबाट सबैजना थाकिसकेकोले लजमा पुगेको केहिछिन पछि बेलुकाको खाना खाएर आराम गर्यौं ।
छ) शाक्यमुनि विहारमा सम्पादित कुशल पुण्य कार्य
भोलिपल्ट अर्थात भोजपुर पुगेको दोश्रो दिन मिति २०८१ साल आश्विन २ गते मधुपूर्णिमा (येँयाःपुन्ही) को दिन विहानको ५ः४५ बजे हामी सबैजना तयार भएर भिन्तुना लजबाट शाक्यमुनि विहारको लागि प्रस्थान गर्यौं । यस दिन पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरबाट हामीहरुको अनुरोधलाई अनुकम्पा राख्नु भएर स्वीकृती प्रदान गर्नु भए बमोजिम श्रद्धेय भन्तेहरुलाई तथा विहारमा श्रद्धा आस्था राखेर आउनु हुने सम्पूर्ण उपासकउपासिकाहरुलाई “जलपान – भोजन दान” गर्ने अवसर प्राप्त भयो ।
यस्तै अन्य विभिन्न कुशल धार्मिक कार्य अन्तर्गत पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरबाट पञ्चशील, अष्टशील ग्रहण, त्रिशरण गमन तथा बुद्ध पूजा र पुण्यानुमोदनाको साथै श्रद्धेय भन्तेहरुलाई तथा नवनिर्मित शाक्यमुनि विहारको निर्माण कार्यमा सहयोग पुगोस भन्ने कुशल मनसायले यथासक्य जिन्सी तथा नगद श्रद्धादान गर्ने अवसर प्राप्त भयो । यी सम्पूर्ण पुण्य कार्य पश्चात पूर्व निर्धारित कार्य योजनानुसार पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरज्यूको आव्हानमा जलपान पछि हामी यात्रामा सहभागीहरुका साथै विहारका अध्यक्ष तथा उपासकउपासिकाहरु सल्लाघारी हुँदै स्वधाःहिटीसम्म चंक्रमण ध्यानको लागि श्रद्धेय भन्तेहरुसँगै लाग्यौं ।
करिब डेढ घण्टाको चंक्रमण ध्यान विहारबाट सल्लाघारी हुँदै स्वधाःहिटीमा आएर सम्पन्न भयो । विहानको घमाइलो, स्वच्छ मौसम र प्रदूषण विनाको सफा वातावरणमा विहारबाट पक्कि सडक हुँदै सल्लाघारीको हरियाली वन तथा टक्सारबाट बजार आउजाउ गर्ने पुरानो (सडक सञ्जालको कारण ओझेलमा परेर केही समय अगाडीसम्म घाँसको झ्याँगले ढाकेर बन्द अवस्थामा रहेकोमा वर्षावास बस्नु भएका पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरज्यूको अगुवाईमा अल्पकालिन श्रामणेर भन्तेहरु तथा विहारका स्थानीय उपासक उपासिकाहरुको टोलीले सरसफाई अभियान चलाउनु भएर हाल सफा र चिटिक्क परेको) सिंढीको बाटो हुँदै स्वधाःहिटीमा पुगेपछि चंक्रमण ध्यान सम्पन्न भयो ।
यसरी उकालो ओरालो एकफन्को चंक्रमण ध्यानको कारण पसिना पसिना भएर थकाइको महशूस गरेका हामी प्रकृतिको वरदान उक्त स्वधाःहिटीमा पुग्ने बित्तिकै हामी सबै हिटीको पानीमा खेलेर र अमृतसमान चिसो तथा स्वादिलो पानी पिएर रमाउँदै प्यास र थकान मेटाएर पुनः विहारमा पुग्यौं ।
विहारमा पुगेपछि विहारका सहयोगी कल्याणमित्र दिदीबहिनीहरुले तयार पारेको भोजन पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविर लगायत अल्पकालिन श्रामणेर भन्तेहरुलाई श्रद्धापूर्वक भोजन दान प्रदान गरी हामीहरुले पनि भोजन खाएपछि दिनको समयमा विहारको अध्यक्ष श्री प्रकाश शाक्यको नेतृत्वमा भोजपुरको विभिन्न स्थानहरु अवलोकन गर्ने योजना बनाएर केही बेर आराम गर्यौं ।
ज) शाक्यमुनि विहार, एक झलक
यसै मौकामा यस शाक्यमुनि विहारको बारेमा मैले सुनेको÷बुझेको केही ऐतिहासिक महत्वका कुरा शेयर गर्नु उचित होला जस्तो ठानेर उल्लेख गर्ने जमर्को गरेको छु ।
नेपालको बौद्ध इतिहासको चर्चित व्यक्तित्व बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञाद्वारा, टक्सार, भोजपुरमा वि.सं. १९९३ सालमा स्थापित यो शाक्यमुनि विहार आधुनिक नेपालको सबैभन्दा पहिलो थेरवादी बुद्ध विहार रहेछ । त्यतिखेर बुद्ध धर्मको लागि जहानियाँ राणा शासनको वक्रदृष्टि परेको कारण नेपालमा बौद्ध वातावरण थिएन र बुद्ध धर्मको गतिविधिमा पाबन्दी लगार्ईएको अवस्था थियो ।
यस्तो परिस्थितिको बावजूद बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञाको प्रयास स्वरुप त्यतिबेलाका वहाँका चेला श्रामणेर अमृतानन्द सहितले यो विहारको स्थापना गरेरै छाडे । फलस्वरुप राणाशासकको प्रशासनले बुद्ध धर्म प्रचार गरेको आरोपमा बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञालाई कैद गरेर भोजपुरको कारागारमा बन्दी बनाइदियो । र, चेला तत्कालिन श्रामणेर अमृतानन्दलाई घर जान आदेश दिइयो । तर बुद्ध धर्म र गुरुप्रति आस्था अनि निष्ठाका साथ अघि बढ्नु भएका तत्कालिन श्रामणेर अमृतानन्दले मेरो गुरुलाई जहाँ राखिइएको छ, म त्यहीं बस्छु भनेर ढिपी गर्नु भै गुरुसँगै कारगारमा नै बस्नुभयो ।
यसरी बुद्ध धर्मको इतिहासको कालो पक्षको साक्षीका रुपमा रहेको यस विहारबाट पछिल्लो समय दिवंगत श्रद्धेय भिक्षुहरु शाक्यानन्द महास्थविर, सुबोधानन्द महास्थविर, प्रज्ञारश्मी महास्थविर, विवेकानन्द महास्थविर, श्रामणेर सुगतानन्द, बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञा तथा अनागारिका सुशीला, रत्नमञ्जरी जस्ता दिग्गज भिक्षु र गुरुमाँहरु उत्पादन गरेर बुद्ध शासन चिरस्थायी गर्नको लागि ठूलो योगदान दिनुभएको छ । साथै भोजपुरको टक्सारमा जन्मनु भएर बुद्ध शासनमा लाग्नु भएका श्रद्धेय भिक्षु सागर महास्थविर (हाल ऐतिहासिक सुमंगल महाविहार) मा आवासीय भिक्षुको रुपमा रहनु भएको छ ।
यस्तो गर्विलो इतिहास बोकेको यो शाक्यमुनि विहार पछिल्लो दिनमा भने यहाँका बौद्ध उपासकउपासिकाहरु बसाई सर्ने क्रममा उपत्यका तथा अन्यत्र जान थालेपछि आवासीय भन्ते गुरुमाँ र उपासकउपासिकाको कमीले यस विहारको गतिविधीमा पनि कमी आउन थालेको रहेछ । हालको अवस्थामा भन्नुपर्दा यस विहार तथा टक्सारका जागृत विद्वत तथा बुद्ध धर्मप्रति आस्थावान व्यक्तिहरुको विशेष पहलको कारण शाक्यमुनि विहारको नयाँ पक्कि भवन बन्दै गरेको देखेर पुनः बुद्ध धर्मको गतिविधिले गति लिनेछ भन्ने आशाका साथ हामीहरुमा हर्ष अनि प्रिती सञ्चार भएको छ । र, हामी सबैको तर्फबाट शाक्यमुनि विहारको नयाँ भवन यथाशिघ्र पूरा भई बुद्ध शासन चिरस्थायी गर्न योगदान पुगोस भनी आशिका तथा धेरै धेरै मैत्रीमंगल कामना गर्नुका साथै विहार निर्माणमा दत्तचित्त भएर लागिरहनु भएका सबैलाई यात्रामा सहभागी हामीसबैको तर्फबाट धेरै धेरै साधुवाद तथा धन्यवाद दिन चाहन्छु ।
झ) भोजपुरको छोटो अवलोकन भ्रमण
केहिछिनको विश्रामपछि भोजपुरको विभिन्न स्थानहरुको अवलोकन भ्रमण गराउनको लागि विहारका अध्यक्ष प्रकाश शाक्यले कुशल पथप्रदर्शकको रुपमा पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरको साथ हामीलाई भोजपुरस्थित बौद्ध गुम्बाहरु, भोजपुर बजार क्षेत्र, सप्तहिटी (सातधारा), पानीट्यांकी, सिद्धकाली मन्दिरको माथिल्लो छेउमा बनाइएको पूरै भोजपुरको दृश्यावलोकन गर्न सकिने स्थानहरुको अवलोकन भ्रमण गराउनु भयो । यसबारेमा माथिपनि अलि उल्लेख गरिसकेको कुरा अनुरोध गर्न चाहन्छु । र, अवलोकन भ्रमण सकेर साँझ ५ः०० बजे विहारमा पुगेर साँझको बुद्ध पुजा, महासतिपट्ठान पाठ तथा छोटो समयको ध्यान कार्यक्रम पश्चात पूजनीय भन्तेबाट आज्ञा लिई हामी बसेको लजतर्फ लाग्यौं । दिनभरीको विविध कार्यहरुमा सहभागीताले थकानको महशूसका साथ भोली काठमाडौं फर्किनके तयारी गरी सबैले आराम गर्यौं ।
ञ) भोजपुरबाट दिक्तेल हुँदै हलेसी यात्रा
दुइ रात र एक दिनको बसाई पछि मिति २०८१ साल आश्विन ३ गते विहानी बुद्ध पूजा र पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरसँग विदाई भेट गरेर काठमाडौं फर्किन विहानको ६ः०० बजे शाक्यमुनि विहार पुग्यौं । विहार पुगेपछि केही जलपान र टक्सारको प्रसिद्ध बम्बैसन (अध्यक्ष प्रकासको विशेष पहलमा राती नसुतिकनै तयार पारिदिनु भएको) मिठाई लिएर सबैसँग भलाकुसारी गरी विहानको करिब ९ः०० बजे योजनानुसार हलेसी हुँदै काठमाडौं फर्किने क्रममा हामी दिक्तेल तर्फ लाग्यौं । भोजपुरबाट हलेसी १२३ कि.मि. र हलेसीबाट काठमाडौं २१८ कि.मि.को दुरी रहेको र एकैदिनमा काठमाडौं पुगिने जानकारी पाएकोले हामी उत्साहित भएर दिक्तेल तर्फ लाग्यौं ।
तर केही बेरको यात्रा पश्चात दिक्तेल तर्फ जाने २ वटा बाटो भएको र एउटा बाटो धेरै नै खराब तथा अर्को बाटो त्यस्तै १० कि. मि. जति ठाउँ ठाउँमा अलि अलि खराब रहेको र बाँकी बाटो राम्रो रहेको जानकारी पायौं । र, स्थानीयहरुबाट प्राप्त जानकारी अनुसार अलि अलि खराब भनेको बाटोबाट यात्रा तय गर्ने निधो गरेर हामीले यात्रा अघि बढायौं । हतार नगरीकन यात्रा गर्ने हामीहरुको स्वभाव भएकोले दिक्तेल तर्फ लागेको केही समय पश्चात बाटोमा एउटा सुन्दर झरना देखेर उक्त झरनामा फोटो सेशन र झरनाको शितलतामा रमाउँदै केही समय व्यतित गरी यात्रालाई अगाडी बढायौं । यात्रा सुरु गरेको केही समय पश्चात जानकारी पाए अनुसार पिचबाटो समाप्त भई ग्राबेलको बाटोबाट हामीहरुको यात्रा अघि बढ्यो । त्यसपछि हाम्रो जीपको गतिपनि ढिला हुन थाल्यो, गति बढाउने स्थिति पनि थिएन । त्यसैले सम्हालिंदै यात्रा गर्दै जाँदा केही दिन अगाडीको वर्षाले हिलाम्य बनाएको बाटो सुरु हुन थाल्यो । केही स्थानमा त गाडीबाट ओर्लेर गाडीको चक्का हिलोमा नफसोस भन्ने हेतुले ढुँगा राख्दै गाडीलाई सहज बनाउँदै विस्तारै यात्रा गर्यौं । कुनै ठाउँमा गाडीलाई बोझ नहोस् भनेर हिंडेर पनि सहजता बनाउँदै यात्रा गर्यौं । र, हिंडाईको क्रममा सबैले पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरले अनुकम्पा राख्नु भई सिकाउनु भएको चंक्रमण ध्यान स्मरण गर्दै वहाँलाई हृदयदेखी साधुवाद अर्पण गर्दै कठीन बाटो तथा समयलाई पनि धैर्यपूर्वक पार गर्यांै । यहाँनिर नआत्तिकन धैर्य अनि सहनशिलताका साथ अगाडी बढेमा जुनसुकै समस्यालाई पनि पार लगाई सफलता हासिल गर्न सकिन्छ भन्ने बुद्ध शिक्षा श्रवण गरेकाले हामीले त्यही गुण विकास गर्न सकेको महशूस भयो । त्यसैले तथागत बुद्धको सत्य वचन मंगलसूत्रको “कालेन धम्मसवणं एतं मंगलमुत्तमं ।” भन्ने मनन गरी बेला बेलामा श्रद्धेय भन्तेहरुबाट बुद्ध शिक्षा अनि उपदेश श्रवण गर्ने गरेकाले हामीमा धैर्य र सहनशिल गुण विकास भई कठीन यात्रापनि सहजताका साथ तय गर्न सकेको महशूस भयो । हामीलाई मैत्री र कल्याण चित्तका साथ बुद्धको अमृतमय धर्म र शिक्षा दान दिनुहुने सम्पूर्ण भिक्षु तथा गुरुमाँहरुलाई सहृदय कोटी कोटी नमन तथा साधुवाद ।
ट) दिक्तेलमा भोजन र हलेसीमा बास
यसरी पहाडी हिलाम्य र कच्चिबाटो छिचोल्दै दिनको २ः०० बजे हामी दिक्तेल बजार पुग्यौं । दिक्तेल बजार चाहिं सानो र धुलाम्य भएको पायौं । हामीले दिनको खाना खाएका थिएनौं । त्यसैले एउटा अलि सफा पसल रोजेर खाना अर्डर गरी बाटोको थकाई मार्न विश्राम गर्यौं । केही बेर पछि खाना तयार भयो । थकान र भोकले होला खाना तयार भएको खबर पाउनासाथ ज्ञानी भएर टेबलमा बसी दायाँ बायाँ नगरी खाना खान थाल्यौं । खाना खाइवरी पैसा तिर्दै गर्दा साहुजीलाई काठमाडौं पुग्न कति समय जति लाग्ला भनेर सोधेकोमा आज हलेसीमा बास बसी भोलिमात्रै यात्रा गर्न सुझाव दिनु भयो । कारण जान्न खोज्दा हलेसीबाट काठमाडौं जाने बाटो केही किलोमिटर कच्ची भएकोले आज यात्रा गर्यो भने आधारातमा मात्रै काठमाडौं पुगिने कुरा खुलाउनु भयो । त्यसपछि सुझावको लागि धन्यवाद दिंदै हलेसीमा बास बस्ने निधोगरी हामीले यात्रा सुरु गर्यौं ।
झण्डै डेढघण्टाको यात्रा पश्चात हामी दिक्तेल बजारबाट हलेसी पुग्यौं । हलेसी पुगेपछि जाम्बाला भन्ने रिसोर्टमा हामी बास बस्यौं । अफसिजन भएको कारण होटेलहरु खाली खाली रहेछन् । एकछिन चिया पियर फ्रेस भएपछि हलेसी महादेव मन्दिरमा हुने साँझको आरती बारे जानकारी पाईयो । धार्मिक सहिष्णुतालाई ख्याल गर्दै साँझको आरती हेर्ने र बेलुकाको खाना केही हल्काफुल्का खाने सल्लाहका साथ हामी मन्दिर तर्फ लाग्यौं । हामी पुग्दा आरती सुरु हुनै लागेको रहेछ । एकैछिनमा स्पिकरमा आरतीको गाना बजाउँदै एकजना पुजारीले आरती सुरु गर्यो । रमाइलो मानी आरती हेर्ने र फोटो लिने कार्य भयो । आरती सकिएपछि बास बसेको होटेल फर्किने क्रममा एउटा रेष्टूराँमा केही छिन यात्राको रमाइलो कुराकानी हँसिमजाक गरी हल्काफुल्का खाइवरी बाटोको थकान भुलेर भोलीको यात्राको लागि आवश्यक तयारी गरी आराम गर्यौं ।
ठ) हलेसी मन्दिर घुमघाम गरी शिव पार्वती गुफामा ध्यान भावना
भोलि अर्थात् मिति २०८१ साल आश्विन ४ गते शुक्रवारका दिन विहान ७ः०० बजे सबैजना तयार भएर पहिला महादेव मन्दिर अवलोकन गर्ने अनि पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरको सुझाव बमोजिम मन्दिर पछाडी रहेको गुफामा केहीछिन ध्यान बस्ने र त्यसपछि चिया नास्ता खाएर काठमाडौंको यात्रा गर्ने योजना र सल्लाह पछि हामी हलेसी महादेव मन्दिर तर्फ लाग्यौं । मन्दिर राम्रो लाग्यो, र केही महायानी लामा गुरुहरु पनि मन्दिर परिसर भित्र पाठ गरिरहेको देख्न पायौं । यस्मा मलाई आश्चर्य लागेन । किनकी महादेव अर्थात् शिव विरुपाक्षबाट बच्नको लागि तथागत बुद्धको शरणमा आएको र पछि शिक्षा ग्रहण पश्चात मोक्ष भएको भन्ने सुनेको पढेको अनि देखेको पनि छु ।
देखेको भन्नाले काठमाडौंको डल्लु जाने बाटोमा एउटा ढलेको शिवलिंग सबैले देख्न सकिन्छ । पौराणिक शास्त्र कथनानुसार विरुपाक्षले पापमोचनको लागि शिवसँग सल्लाह माग्दा ज्यानै जाने खालको गलत सल्लाह दिएकोले क्रोधले शिवलिंग नष्ट गर्ने क्रममा डल्लुको शिवलिंग ढालेको र अन्तमा पशुपतिमा क्षति पुुर्याउन जानेक्रममा तथागत बुद्धले थाहा पाउनुभएर आफ्नो रुप प्रकट गर्नु भएको थियो । यसरी पशुपतिमा विरुपाक्षले बुद्ध विराजमान भएको देखेर ढोग गरी बाहिर छेउ मै समाधिस्थ भएको विरुपाक्षको मूर्ती अझैपनि सोही स्थानमा रहेको छ । र, यसै कथनानुसार हरेक वर्ष मुखाष्टमीको दिन पशुपतिलाई बुद्धको चतुर्मुख मुकुट (मैत्री, करुणा, मुदिता र उपेक्षा भावको) पहि¥याउने प्रचलन हालसम्म पनि चलिआएकै छ । यसको अर्थ हो विरुपाक्षबाट बच्न शिव बुद्धको शरणमा गएको र पछि बोधिसत्व भएकोले बौद्धहरुले शिवलाई बोधिसत्वको रुपमा मानिंदै आएको छ । यसैकारण तथागत बुद्धलाई “सत्था देव मनुस्सानं बुद्धो भगवा’ति” अर्थात सम्पूर्ण देव मनुष्य अमनुष्यका शास्ता (गुरु) भगवान बुद्ध हुन् भनी हामी बुद्धलाई वन्दना गर्ने गर्दछौं ।
केहीबेर मन्दिरको अवलोकन पश्चात हामीहरु ध्यान गर्ने उद्देश्यले पछाडी पट्टी रहेको शिव पार्वती नामको गुफामा गर्यौं । उक्त गुफामा पनि लामा गुरुहरु पाठ तथा ध्यान साधनाको लागि बस्नु भएको रहेछ । र एकजना हिन्दू पुजारी पनि एउटा ठाउँमा बस्नु भएको रहेछ । हामीहरुचाहीं लामा गुरुहरुको अनुमति लिएर बीचमा बस्यौं । १५ मिनेटको छोटो ध्यान पश्चात गुफालाई राम्ररी नियालेर हेर्दा गुफाको माथि एउटा ठूलो प्वाल देख्यौं । त्यस प्वालको बारेमा सोधखोज गर्दा गुरु पद्मसंभव सोही गुफामा ध्यान बस्नु भएर पछि उक्त प्वालबाट अन्तरध्यान भएको भन्ने जानकारी पायौं । ध्यान समाप्ती पश्चात पूजनीय भिक्षु बोधिज्ञान महास्थविरबाट हामीले सिकेको चतुआरक्खा भावना पाठ तथा पुण्यानुमोदना गरेर ध्यान कार्यक्रम समाप्त गरी केही बेर गुफामा बिताई हामी चिया नास्ताको लागि रेष्टूराँ तिर लाग्यौं । र, चिया नास्ता पछि करिब १०ः०० बजे तिर हामीले पुनः काठमाडौं तर्फको २१८ कि.मि.को यात्रा सुरु गर्यौं ।
ड) यात्राको अविस्मरणीय पल सँगाल्दै काठमाडौं तर्फ प्रस्थान
यात्रा गर्दै जाँदा बाटोमा त्रिशरण गमन, बुद्ध वन्दना, चतुआरक्खा भावना, ज्ञानमाला गाउँदै १२ः०० बजेतिर हामी घुर्मी भन्ने स्थानमा पुगियो । घुर्मी पुगेपछि सबैले भोक लागेको महशूस गर्न थालेकाले खाना खाएर यात्रा अघि बढाउने निधो गरी एउटा होटेलमा छिर्यौं । होटेल राम्रो लाग्यो सबैले मिक्स खाना (ढिंडो र भात) सहितको शाकाहारी खाना अर्डर गरी एकछिन बसिबियाँलो गरेपछि अर्डर अनुसारको खाना आइपुग्यो । खाना आएपछि सबैको ध्यान खाना मै केन्द्रित भयो र खाना खान थाल्यौं । खाना खाने क्रममा होटलको साहुनी हामीकहाँ आउनु भई हँसिमजाक गर्दै के थप्न ल्याउँ भनी सोध्नुहुँदा अनायासै मेरो मुखबाट मिल्ने भए घिउ थप्नु हुन्छ कि भनेको, उहाँले हाँसेर किन नहुनु भन्दै सबैलाई घिउ थपिदिनु भयो । मैले चाहिं अब पैसा ठटाउने त होलानि भनी विचार गरेको, वास्तवमा साहुनीको दिल ठूलै रहेछ, थप घिउको पैसा लिनु भएन । र, हामी सबैलाई हाँसी हाँसी विदाई गर्नुभयो । हामी पनि “ल, तपाईको जय होस् !” भन्ने नारा लगाएर काठमाडौं तर्फ हुँइकियौं ।
यस्तै ठाउँ ठाउँको रमाइलो पल, दिक्तेलको बाहेक अरु सबै ठाउँको सडकयात्रा आनन्ददायक भएको र सबै मिलीजुली एकैस्वर, विचार र समझदारी साथ यात्रा गरेकोले तुलनात्मक रुपमा हामीहरुको काठमाडौंबाट धरान हुँदै भोजपुर, दिक्तेल हलेसी हुँदै काठमाडौंको ५ दिने यात्रा रमाइलो तथा आनन्ददायक रह्यो ।
तस्वीर साैजन्य – शाक्य रत्न
